Coupé Fiat

Als kind dacht ik dat de Coupé Fiat was ontworpen door Pininfarina. Die naam stond immers ook op de zijkant van de auto. Later kwam ik erachter dat een ontwerper van Fiat verantwoordelijk was voor het ontwerp, en dat maakte het alleen nog maar interessanter.

Coupé Fiat

Statement
Toen ik in 1992 begon met het tekenen van auto’s, creëerde ik fantasierijke maar totaal onmogelijke constructies op wielen. Tegen de tijd dat ik naar de middelbare school ging, in 1995, wilde ik dat mijn ontwerpen realistisch waren, maar wel origineel en vooral niet saai. Gelukkig kwamen er in de jaren ’90 steeds meer frisse ontwerpen op de markt, die mij tot voorbeeld konden dienen. Fiat viel daar zeker onder, met modellen als de Barchetta, Brava, Multipla en Punto. Maar het summum bij dat merk was toch wel de Coupé Fiat. Alleen al de naamgeving van die auto was tekenend: waar iedereen de typenaam na de merknaam zet, draaide Fiat dat voor dit model om. Dat moet wel een statement geweest zijn: alles is eigenwijs aan deze auto. Op veel websites wordt de auto evenwel aangeduid als Fiat Coupé – ik denk omdat databasesystemen niet overweg kunnen met afwijkende volgordes. Gelukkig was men op de ontwerpafdelingen van Fiat en Pininfarina ruimdenkender.

Interieur van de Coupé Fiat

Bangle versus Pininfarina
De Coupé Fiat begon zijn bestaan doordat Pininfarina ruimte in zijn fabriek kreeg. Het designbureau werkte in die tijd vaker voor Fiat, en dus kregen ze de mogelijkheid een voorstel te doen voor het ontwerp van een nieuwe coupé, op de technische basis van de Tipo. De ontwerpafdeling van Fiat zelf kreeg die opdracht ook. Daar werkte sinds kort een jonge Amerikaan, Chris Bangle. In plaats van een klassiek elegant ontwerp, waar Pininfarina voor koos, besloot Bangle voor extreem te gaan. Een schot in de roos, want de directie wilde verder met zijn idee. Voor het uiterlijk van zijn Italiaanse coupé voor de gewone man (m/v) vond hij inspiratie bij de ontwerpen die Gandini maakte voor ontwerphuis Bertone, zoals de Lamborghini's Miura en Countach. Voor de koplampen keek hij naar de Ford GT-40 en de achterkant werd beïnvloed door klassieke Ferrari’s als de Dino. Ondanks die inspiratie is ook duidelijk het eigen handschrift van Bangle te zien: de combinatie van scherpe vouwen en ronde vormen die je op de Coupé Fiat ziet, zie je ook terug in de ontwerpen die hij later voor BMW maakte. Hetzelfde geldt voor de grote gladde oppervlakken (onder andere met dank aan de plaatsing van de deurgrepen in de ) en de evenwijdige en (optisch) doorlopende lijnen.

Ford GT-40, Lamborghini Miura en Countach, Dino 246 GT

Controverse
Net als de BMW’s van Bangle, riep het ontwerp van de Coupé Fiat controverse op. Zo schrijft de Nederlandse autojournalist Ted Sluijmer in Alle Auto’s 2000 (de auto is dan al vier jaar op de markt): “Een overduidelijke wigvorm met lijnen die elkaar tegenspreken, niet bij elkaar horen en soms zelfs vloeken.” Ik kon en kan het niet minder met hem eens zijn. De auto heeft eigenlijk niet echt een wigvorm; deze wordt alleen gesuggereerd door de scherp getekende diagonalen die elkaar versterken doordat ze evenwijdig aan elkaar lopen. Dat beïnvloeden van de verhoudingen door lijnen die iets suggereren, zie je ook bij de Bangle-BMW’s terug. Natuurlijk heeft de Coupé Fiat een uiterlijk waar je op het eerste gezicht even aan moet wennen, maar dat zijn in mijn ervaring over het algemeen de ontwerpen die op lange termijn het best houdbaar blijken. Een Coupé Fiat is zelfs na 23 jaar nog een opmerkelijke verschijning die met geen enkel ander model te verwarren is. Dat is sowieso al knap, maar voor een betaalbare coupé op basis van een vrij doorsnee hatchback (hoewel ik de Tipo met die typering wel wat tekort doe) is dat helemaal een flinke prestatie. Die prestatie staat dus op het cv van Chris Bangle. Maar waarom staat er dan Pininfarina op de flanken? Dat heeft niets te maken met het feit dat Pininfarina wel het interieur – met een strook in carrosseriekleur over de volle breedte van het dashboard – ontwierp. Dat autogram staat er omdat Pininfarina de auto voor Fiat mocht bouwen. Eigenlijk had daar natuurlijk ook de handtekening van Chris Bangle bij gemoeten.

Twee coupés door Bangle: Coupé Fiat en BMW Z4 Coupé

Nieuwe Coupé
Terwijl ik dit stukje typ, realiseer ik me dat er van veel van Bangles inspiratiebronnen moderne nakomelingen of verwanten bestaan. Ford heeft immers de GT als hedendaagse interpretatie van de GT-40, de Lamborghini Countach heeft een nakomeling in de Aventador en met een beetje goede wil zou je de Ferrari F8 Tributo als nazaat van de Dino 246 GT kunnen zien. Met die auto’s en de Coupé Fiat als uitgangspunt ben ik wat gaan schetsen op basis van de Peugeot 308, aangezien die beide merken sinds kort tot het zelfde concern behoren en Peugeot net wat mooiere verhoudingen en modernere motoren heeft dan de huidige Fiat Tipo. Natuurlijk heeft dat laatste merk nu wel wat belangrijkers aan zijn hoofd dan een nieuwe Coupé, maar dat maakt de exercitie niet minder interessant. Al schetsend merk ik namelijk pas echt goed hoe knap het ontwerp van de Coupé Fiat is. Het valt niet mee om binnen die proporties een dynamisch ogende coupé te tekenen met een hedendaags uiterlijk en een eigen gezicht. Het resultaat is dan ook niet helemaal naar tevredenheid, maar het geeft een beetje een indruk...

Overigens is dit niet de eerste keer dat de Coupé Fiat me aan het tekenen krijgt. In 1996 had ik een sedan en break getekend, waarbij die laatste in grote lijnen een Renault Laguna Break was met de koplampen van een Peugeot 306. Daar moest ook een coupé bij en daarvoor voegde ik elementen van de Coupé Fiat toe; vooral het korte hoekige kontje en de diagonale lijn over de achterste wielkasten zijn goed te herkennen. Ik koos ervoor nog wat verder af te wijken van de norm en een organisch gevormde achterste zijruit te tekenen die doorliep in de bolling van de flanken. Terugkijkend misschien niet de beste designkeuze, maar wel lekker eigenwijs. Net als de Coupé Fiat.

Mijn oude ontwerp met een stukje Coupé en mijn nieuwe schets met de Coupé en F8 Tributo