Alfa Romeo GTV & Spider

In de jaren ’90 werden coupés weer populair. Maar Alfa Romeo, bij uitstek het merk van de sportieve en fraaie automobielen, had geen coupé in de aanbieding. Daar kwam in 1995 verandering in met de introductie van de beeldschone GTV en Spider.

Alfa Romeo GTV en Spider in verschillende uitvoeringen

Verzoek aan Pininfarina
Vroeger dacht ik altijd dat grote automerken werkten met een strakke planning: 'dit model moet zo lang mee gaan, dus moet de opvolger dan en dan klaar zijn'. Misschien is dat wel een wat al te Nederlandse benadering. In ieder geval ging en gaat het bij de Italianen heel anders. Zo was Alfa Romeo al halverwege de jaren ’80 gestopt met het vervaardigen van de Alfetta GTV. Rond die tijd werd Alfa Romeo ook eigendom van Fiat. Het merk bleef wel doorgaan met de productie van de Spider, en hoewel die roadster in de tussentijd wel drie keer grondig was aangepast, stamde het model in de basis al uit 1966. Dus klopte men eind jaren ’80 aan bij Pininfarina, met het verzoek een ontwerpvoorstel voor een nieuwe GTV te maken. In tegenstelling tot Fiat, dat voor de Coupé het exterieurontwerp uit eigen huis koos, ging Alfa Romeo wel voor het Pininfarina-ontwerp. Voor het interieur gold het omgekeerde: daar koos het Milanese merk juist voor het eigen ontwerp, dat wordt toegeschreven aan Walter de Silva. Die naam komt echter later een keer aan bod. Nu draait het om een ander designtalent: Enrico Fumia.

Alfa Romeo Alfetta GTV en Alfa Romeo Spider 'Type 4'

De stijl van Fumia
Enrico Fumia (1948) is er al vroeg bij: op zijn 18e wint hij de ontwerpwedstrijd Grifo d'Oro Bertone (van het vermaarde designhuis Bertone) en wordt zijn eerste ontwerp voor de voorkant van een auto in productie genomen. In 1976 komt hij in dienst bij Pininfarina, waar hij in 1987 begint aan een ontwerpvoorstel voor een helemaal nieuwe GTV. Dat is op zich al een interessant gegeven, maar het wordt nog veel boeiender als je dat meesterlijke ontwerp binnen het oeuvre van Fumia plaatst. In 1981 ontwerpt hij namelijk de Audi Quartz concept, een compacte coupé met aan de voorkant aan weerszijden dubbele ronde koplampen die wat in het plaatwerk verscholen liggen, met een scherpe vouw eronder die ook de grens vormt tussen de voorbumper en de spatborden en die doorloopt achter de voorwielen. Heel vergelijkbaar met wat hij later doet bij de GTV.

Audi Quartz, Alfa Romeo GTV en Alfa Romeo 164 Protéo

Aan de achterkant van de Quartz zien we een platte lichtbalk over de volle breedte van de auto. Datzelfde past Fumia toe op de Fiat Brio Coupé concept die hij in 1981 ontwerpt, de Alfa Romeo 164 die in 1987 op de markt komt en… jawel, de GTV. In 1988 creëert hij een rondere versie van die lichtbalk op de Ferrari F90, een geheim project waarvan er zes zijn gemaakt voor de sultan van Brunei. Op een ontwerpschets van Fumia is te zien dat hij voor de GTV ook met het idee speelde voor een lichtunit die aan de buitenkanten in een punt loopt, zoals bij de F90. Dat ontwerp haalt het echter niet. Het voorstel dat het wel haalt, wordt productierijp gemaakt door Alfa Romeo zelf, onder leiding van de al genoemde De Silva. Kennelijk vond hij de ontwerpen van Fumia erg inspirerend, want de 164 Protéo concept die hij tekenende heeft wel heel veel kenmerken van de hiervoor genoemde modellen. Hoewel De Silva natuurlijk binnen de traditie van Alfa Romeo werkte en die achterlichtbalk ook wel wat in de mode was in die tijd.

Audi Quartz, Fiat Brio Coupé, Alfa Romeo 164, Alfa Romeo GTV, Ferrari F90, schets voor de GTV, Alfa Romeo 164 Protéo

GTV en Spider
Wat ik in de vorige alinea schreef over de GTV, geldt ook voor de Spider. Als je ‘Alfa Romeo GTV en Spider’ in één adem zegt, weet de liefhebber gelijk dat je het over de modellen uit de jaren ’90 hebt. Voor die tijd was de GTV een heel ander model dan de Spider, zoals op de foto's hierboven te zien is. De GTV en Spider van 1995 (codenaam 916) delen juist heel veel, behalve uiteraard het dak. Toch zijn er meer uiterlijke verschillen: de achterkant van de Spider is minder hoog en loopt ronder af, wat de auto net wat sierlijker maakt dan de GTV. Bij de opvolgers hield de Spider zijn naam, maar werd de GTV vervangen door de Brera. Tegenwoordig zijn we nog minder af dan in de jaren ’80: niet alleen moeten we het zonder GTV stellen, zelfs een Spider komt niet meer uit de Alfa Romeo-fabrieken. Nu komt daar überhaupt bijna niets meer uit, maar toch, een Spider wordt niet eens aangeboden. In 2019 leek er wel weer even sprake van een nieuwe GTV, maar niet veel later was dat model alweer van de planning verdwenen.

Alfa Romeo Brera & Spider en Pininfarina Alfa Romeo Dardo

Dardo en 2uettottanta
De GTV heeft het volgehouden tot 2005, de Spider tot 2006. De opvolgers waren geen Pininfarina-ontwerpen. Het designhuis deed in 1998 met de Dardo concept wel een poging de samenwerking met de Milanezen te verlengen. Eén blik op die ‘dartpijl’, die een nieuwe Spider had kunnen worden, is genoeg om te zien waar ze hun inspiratie vandaan haalden. Maar Alfa Romeo bedankte ervoor en ging in zee met Giugiaro, die de Brera ontwierp – die Pininfarina vervolgens wel voor Alfa mocht bouwen. In 2010 nam Pininfarina nogmaals het initiatief met de concept car 2uettottanta, ter ere van het 80-jarig bestaan van Pininfarina en het eeuwfeest van Alfa Romeo. Het eerste model Spider werd ook wel Duetto (‘duet’, want tweezitter) genoemd en 'ottanta' is Italiaans voor tachtig, vandaar de naam 2uettottanta. Ook die concept car werd nooit een productiemodel en dat is pas echt een gemiste kans. De 2uettottanta is namelijk niet alleen van een tijdloze schoonheid die zelfs die van de GTV en Spider overtreft, het ontwerp verwijst ook heel mooi naar de rijke historie van de Spider, maar is tegelijkertijd een hedendaags en op zich staand ontwerp. Maar goed, ik dwaal af, dit stukje gaat over de GTV en Spider. Lang verhaal kort: ik vind dat prachtige auto’s die ik met veel plezier toevoeg aan mijn virtuele collectie klassiekers. En die heel mijn rationele aard wegdrukken. Wat zou zo’n GTV als tweedehandsje kosten?

Alfa Romeo Spider 'Duetto' en Pininfarina Alfa Romeo 2uettottanta

Enrico Fumia voor een van zijn ontwerpen voor de GTV, de achterkanten van de GTV & Spider en een schets voor een Alfa Romeo supercar die ik in 2002 maakte, onder andere geïnspireerd op de GTV/Spider