Citroën Xanae

Toen ik in februari mijn stukje over de Renault Mégane Scénic online zette, had ik niet gedacht dat ik zeven maanden later nog steeds over midi-MPV's aan het schrijven zou zijn. Waar komt mijn – misschien wel bovenmatige – interesse voor die praktische gezinsauto’s vandaan? Dat kan ik het best uitleggen aan de hand van de Citroën Xanae.

Citroën Xanae

Echte concept car
De Citroën Xanae is nooit te koop geweest, want het was een concept car. Van dat soort showauto’s wordt over het algemeen maar één exemplaar gemaakt, helemaal met de hand, en dat is natuurlijk erg duur, zeker als het een concept car betreft die helemaal functioneert als een ‘echte’ auto, zoals bij de Xanae het geval was. Een concept car is een uithangbord voor het merk, en een manier om een nieuw concept te laten zien – vandaar ook de naam. Soms gaat het een fabrikant vooral om publiciteit voor een aankomend productiemodel en is de concept car niet veel meer dan een opgeleukte voorserie-auto, maar dat gaat voor de Xanae niet op. Die Citroën is er een uit de categorie ‘echte’ concept cars: modellen die een blik in de toekomst geven en een voorbode zijn voor meerdere modellen of soms zelfs voor de vormtaal van het volledige modelaanbod van een merk. In het geval van de Xanae zijn er elementen in te herkennen van de latere Xsara berline (5-deurs hatchback) en Coupé (in dit geval een 3-deurs hatchback), maar ook van de eerste midi-MPV van Citroën, de Xsara Picasso. Helaas waren die modellen allemaal een stuk minder vooruitstrevend dan de Xanae.

Citroën Xanae, Xsara en Xsara Picasso

Vernieuwend ontwerp
Om te kunnen begrijpen waarom het ontwerp van de Xanae zo’n impact had op mij, als elfjarige jongen, moet je even voor je zien welke modellen er in 1994 in de Citroënshowroom stonden. Het gamma bestond destijds uit de AX, ZX, BX Break (die op het punt stond afgelost te worden door de ZX Break), de Xantia, XM, XM Break en Evasion (Synergie genaamd in Engelstalige landen). Allemaal modellen die bestonden bij de gratie van de liniaal en – afgezien van de XM – over het algemeen niet tot de crème de la crème van Citroëns oeuvre worden gerekend (onterecht, wat mij betreft). Bovendien waren MPV’s destijds nog allesbehalve gangbaar, moest de midi-MPV nog worden uitgevonden en hadden zelfs de marketingafdelingen nog geen enkele notie van termen als cross-over en SUV. De flexibiliteit van interieurs hield wel zo’n beetje op met het kunnen omklappen van de achterbank. En dan staat er ineens een concept car met verticaal geplaatste, oranjeachtige, amandelvormige koplampen, in een korte, stijl oplopende neus die vrijwel zonder knik overgaat in de A-stijl, waar zich een extra zijruitje voor de voordeur bevindt. Via de deuren, waarvan de twee achterste exemplaren zich in tegengestelde richting openen zonder een B-stijl achter te laten, kom je vervolgens in een interieur met al even vloeiende vormen en met voorstoelen die je om kunt draaien, zodat je een soort huiskameridee krijgt – wel even wat anders dan de gemiddelde gezinshatchback, dus.

Het Citroën-aanbod in 1994

Citroën-magazine
Natuurlijk was Citroën begin jaren ‘90 niet het enige merk dat zich op een dergelijk concept oriënteerde. Flexibele interieurs zag je ook in concept cars van andere merken, naar achteren scharnierende achterdeuren zou je met een beetje goede wil zelfs retro kunnen noemen en Mitsubishi leverde met de Space Wagon al sinds 1984 een monovolume met vergelijkbare afmetingen (slechts 8 cm langer dan de Xanae en even lang als de Xsara Picasso). Toch is de Xanae mij van alle concept midi-MPV's het meest bijgebleven. Dat komt door het voor het merk verrassend frisse ontwerp, de ‘afgeronde driehoeken’ die door het hele ontwerp terugkomen, mijn voorliefde voor Franse auto’s en dan met name Peugeot en Citroën, én het feit dat ik in die tijd een magazine van Citroën in mijn bezit had – nu helaas niet meer – waarin die Xanae uitgebreid in aan bod kwam. Dat was precies op het moment dat mijn autoliefde begon te ontluiken, en ik heb het ontwerp van de Xanae in die tijd dan ook uitgebreid bestudeerd. Autohandelaren, onderschat nooit de invloed van promotiemateriaal op jongetjes die van auto’s houden.

Het flexibele interieur van de Citroën Xanae

Driespaaks wieldoppen
Tot slot graag nog even je aandacht voor de wieldoppen van de Xanae. Ik neem in elk geval aan dat het wieldoppen zijn, bij gebrek aan zichtbare bouten. Dat zou je vandaag de dag overigens nooit meer zien op een concept auto, wieldoppen. Alleen daardoor hebben ze al iets charmants. Eén van de dingen op autogebied die typerend zijn voor de jaren negentig, zijn velgen of wieldoppen met drie spaken. Ik vind ze over het algemeen niet echt een positieve bijdrage leveren aan de aanblik van een auto, omdat de wielen er vaak kleiner door lijken met alle optische gevolgen van dien, maar bij sommige auto’s maken ze het plaatje compleet (Saab 900!) en kijk nou eens naar hoe ze bij Citroën de vormtaal van de Xanae doorgevoerd hebben in die driespakers. Hoe jaren negentig wil je het hebben? Echt, die wieldoppen van de Xanae – ik ben weer helemaal een jongetje van 11.