DRIE KEER NEGEN

stad, in plaats van, gestaag

Taal
| 27-03-2022
Tot circa 1200 werd een versterkte woonplaats in de Germaanse talen aangeduid met het woord burg. Je ziet dat nog terug in borg, het IJslandse woord voor stad, en in plaatsnamen als Middelburg, Hamburg, Edinburgh, Peterborough en Canterbury. Het Deense en Noorse by lijkt wat op burg, maar schijnt een andere oorsprong te hebben. In het Engels werd burg (en varianten daarvan) vervangen door city, van het Oudfranse cite (hedendaags Frans cité), terwijl ongeveer tegelijkertijd het Zweeds, Nederlands, Duits en Fries daar stad / Stadt / stêd voor gingen gebruiken.

De tekst gaat verder onder de afbeeldingen.

stead
Het Friese woord stêd klinkt nagenoeg hetzelfde als het Engelse stead, en dat is geen toeval. De oorspronkelijke betekenis van stad was ‘plaats’, wat terug te zien is in de uitdrukking in plaats van (in ouder Nederlands in stede van), in het Engels instead of. En ook in de andere Germaanse talen zie je in de uitdrukking een vorm van stad of stede terug. De enige uitzondering daarop is het Afrikaans, dat van het Nederlands afstamt en plaas heeft overgenomen van plaats.

steady
In het Engels zijn steady en steadily afgeleid van stead. En ook dat zie je in de andere Germaanse talen terug. In het Nederlands is gestaag nu een gangbaarder woord, maar voorheen werd daarvoor gestadig of stadig gebruikt. Dat laatste zie je in het hedendaags Noors en Fries nog steeds, al wijkt de spelling van het Fries wat af. De woorden op de derde afbeelding betekenen overigens niet allemaal precies hetzelfde, maar het komt bij elkaar in de buurt en de woorden hebben wel dezelfde oorsprong. Het laat maar weer eens zien dat taal zich op verschillende plekken op een andere manier ontwikkeld, zowel in vorm als betekenis.

DRIE KEER NEGEN

woord, werkwoord, verbaal

POËZIE OP DAG DRIE

Mijn tweekamerappartement

TAAL

Bekijk hier een overzicht van alles in de rubriek Taal.