Bertone Lancia Kayak

De geschiedenis van de Bertone Lancia Kayak zou je een vanitas-triptiek kunnen noemen: het is een verhaal van roemruchte historie, grote schoonheid, en de vergankelijkheid daarvan – en dat maal drie.

Bertone Lancia Kayak

Roemruchte historie
Het eerste deel begint in 1906, als Vincenzo Lancia het merk opricht dat zijn achternaam draagt. Lancia is een van de oudste autofabrikanten van Italië, en zeker niet de eerste de beste. Vincenzo was niet alleen een succesvol coureur, hij was ook heel innovatief, waardoor zijn merk de nodige technische vernieuwingen introduceerde. In combinatie met Italiaans design levert dat vele bewonderaars op. Dat geldt voor veel modellen, maar zeker ook voor de coupés, die bovenmatig tot de verbeelding spreken.

Deel twee van de triptiek begint in 1912. In dat jaar richt Giovanni Bertone een werkplaats voor koetsen op, dat zich vanaf het einde van de Eerste Wereldoorlog vooral bezighoudt met auto’s. Het bedrijf Bertone groeit uit tot een grote naam in autoland, niet in de laatste plaats door de ontwerpen die ze maken voor merken als Alfa Romeo, Fiat, Ferrari, BMW, Citroën en Lancia. Van 1959 tot 1965 is meesterontwerper Giorgetto Giugiaro aan het bureau verbonden, en van 1965 tot 1980 tilt Marcello Gandini het merk naar nog grotere hoogten. De ontwerpstudio van Bertone kan zich meten met landgenoten als Pininfarina en Zagato, de internationale crème de la crème in autodesign.

Het derde deel van de triptiek is van latere datum: in 1995 wordt in Genève het resultaat onthuld van een samenwerking tussen Bertone en Lancia. Op de techniek van de Lancia Kappa heeft Bertone een prachtige coupé getekend (met een palindroom als naam). Men is er zo tevreden over dat er een jaar later een werkend prototype wordt gepresenteerd.

Beroemde coupés van Lancia

Grote schoonheid
Met de Kayak heeft Bertone een klassieke coupé getekend, die qua vormtaal past in het portfolio van het merk en die duidelijk een kind van zijn tijd is. Toch heeft het model ook enkele opmerkelijke kenmerken. Zo is er een grille over de volle breedte van de neus, waarachter de koplampen verstopt liggen. Ik zie daarin een knipoog naar de 2000 HF Coupé, waarbij de koplampen geïntegreerd zijn in een wagenbrede grille. Vrij vertaald noemde Bertone het model zelf ‘een Aurelia B20 voor het jaar 2000’. Ik zie de verwijzing naar die auto vooral terug aan de achterkant van de Kayak, die net als bij de Aurelia B20 heel vloeiend afloopt, en eindigt in een lage en vrij ronde kofferbak.

Ook opmerkelijk is dat de achterbumper heel kort achter de achterwielen al naar binnen loopt, net als de platte achterlichten die van vrij ver over de flanken doorlopen tot dichtbij het midden van de kofferbakklep. Daarop staan de merk- en typenaam in het grijze vlak in de rode omlijsting van de achterlichten. Die zijn eigenlijk het enige dat ik me van vroeger kan herinneren; ik heb als puber ooit ergens een afbeelding van de Kayak gezien, maar ik weet niet meer waar. De voorkant van de auto was me ook niet bijgebleven, maar de achterlichten wel, omdat ik ze zeldzaam mooi van vorm vond.

Nu ik de auto weer eens heb opgezocht en het ontwerp wat beter heb bekeken, zie ik wel meer mooie vondsten. Neem bijvoorbeeld de vouwen boven de wielkasten: die zijn zo gepositioneerd dat de coupéverhoudingen onderstreept worden. De vouw loopt niet over de volle lengte van de auto door, maar is het midden onderbroken, zodat alleen de gewenste delen een accent op de lengte krijgen. Iets vergelijkbaars is te zien op de Alfa Romeo 156 van 1997. Bovendien zorgen de vouwen ervoor dat het plaatwerk een klein beetje naar binnen loopt, waardoor het onder de vouw een beetje naar buiten loopt en de wielkasten uitgeklopter lijken dan ze zijn. Dat zorgt er weer voor dat de auto wat steviger op zijn wielen lijkt te staan – stance noemen ze dat in het Engels. In combinatie met andere ontwerpelementen lijken de overhangen korter, wat weer bijdraagt aan het sportieve voorkomen van de auto. Als je ‘m op afbeeldingen ziet lijkt het geen auto van bijna 4,70 meter lang, maar dat is het wel.

Concept cars van Bertone van rond 1995

Vergankelijkheid
Helaas eindigt het verhaal een stuk minder euforisch – ik had het natuurlijk niet voor niets over een vanitas-triptiek. Om te beginnen komt de Kayak het stadium van een rijdend prototype nooit voorbij. Lancia heeft zelf een coupé ontworpen op basis van de Kappa, en er is geen plaats voor twee coupés in hetzelfde segment.

Dat de Kayak een museumstuk wordt, is niet de enige teleurstelling voor Bertone. Het designhuis sluit in 2014 zijn deuren. Als je nu naar bertone.it gaat staat er heel hoopvol ‘Bertone is back’, maar uit de code van de site is af te leiden dat die boodschap er al vanaf september 2019 staat. Op de LinkedIn-pagina van de nieuwe eigenaar staat dat er in 2021 een nieuw model op de markt moet komen. Ik help het ze hopen, maar op dit moment lijken de gloriedagen van Bertone over te zijn.

Gloriedagen zijn ook bij Lancia iets uit het verleden. Het merk bestaat nog wel, maar levert nog slechts één model – de Ypsilon – en alleen op de Italiaanse markt. Dat ze desondanks in 2019 meer auto’s verkocht hebben dan Alfa Romeo klinkt positief, maar ik ben bang dat dat meer over de verkoopaantallen van Alfa Romeo zegt dan over het succes van Lancia. Op de internationale website staat heel mooi ‘Discover the Lancia DNA’, maar daar lijkt zelfs het merk zelf haar geschiedenis uitgewist te hebben: het merk-DNA bestaat volgens de site enkel en alleen uit de huidige Ypsilon…

Luxe tweezits coupés uit de jaren '90

Elektrische Kayak?
Is het dan alleen kommer, kwel en vergankelijkheid waarmee dit stukje eindigt? Misschien niet. Fiat Chrysler Automobiles, de eigenaar van Lancia, is namelijk van plan te fuseren met Groupe PSA, bekend van onder andere Peugeot, Citroën en Opel. Misschien dat Carlos Tavares, afkomstig van PSA en de nieuwe CEO, het merk Lancia beter op waarde weet te schatten. Ik kan me voorstellen dat er van Lancia een prachtig luxemerk met elektrische auto’s te maken is, als een soort Italiaanse Mercedes-Benz van de toekomst. Uiteraard met een luxe tweedeurs coupé in het programma, als imagomaker. Stil door het verkeer glijden op elektrokracht past denk ik heel goed bij een moderne Kayak. De achterlichten kunnen ze daarvoor een op een overnemen; als LED-ring natuurlijk.