Anya Barabanova

n.b.

Swipe de afbeelding om de hele prent te bekijken

'Dromerig' en 'magisch'. Die woorden komen steeds terug in de commentaren op Anya Barabanova's Instagrampagina. Bekijk het werk hierboven (Dreamland, 2022, linosnede reductiedruk met monotype-elementen, 9 lagen, afdrukformaat 60 x 83 cm, oplage: 13 + 4 proefdrukken), en je begrijpt waarom. De titel geeft natuurlijk ook wel een duidelijke hint. Naast dat ik enorm veel waardering heb voor de vaardigheid waarmee Barabanova haar reductiedrukken maakt, hou ik ook erg van dat dromerige. Haar werk roept bij mij de associatie op van een groot, dik, hardcover boek met verhalen en sprookjes, uiteraard rijk geïllustreerd met de prenten van Barabanova, waar je op een warm en gerieflijk plekje doorheen bladert, terwijl het buiten vriest dat het kraakt. Op naar dromenland!

Instagram kunstenaar: @lino_squirrel
Bron afbeelding: instagram.com/lino_squirrel

NAAR BOVEN

Eline Brontsema

5 augustus 1988

Swipe de afbeelding om de hele prent te bekijken

De eerste werken van Eline Brontsema die ik zag, waren een aantal houtsneden uit haar tiendelige serie Euvelgunnerheem over een oude boerderij in Groningen. Ik zag ze op de Eindexamenexpositie van de Klassieke Academie voor Beeldende Kunst, waar zij nu overigens docent is. De bovenstaande prent (Het Antiquariaat, 2021, houtsnede, 41 x 54,5 cm, oplage: 21) komt niet uit die serie, maar spreekt mij wel heel erg aan. Ik hou van mooie boekencollecties, bibliotheken en dergelijke. Bovendien vind ik het een erg sfeervol beeld, waar van alles in te ontdekken valt. Eline Brontsema suggereert hier met allerlei beeldende middelen – onder andere lijnperspectief, overlapping, kleurgebruik, het doorkijkje door de ramen – heel veel ruimte. Het is alsof je de prent zo in kunt lopen, om dan lekker tussen de boeken te struinen. Heerlijk!

Website kunstenaar: elinebrontsema.com
Instagram kunstenaar: @eline_brontsema
Bron afbeelding: elinebrontsema.com

NAAR BOVEN

Mary Cassatt

22 mei 1844 - 14 juni 1926

Swipe de afbeelding om de hele prent te bekijken

Mary Cassatt is geboren in de VS, maar woonde en werkte een groot deel van haar leven in Europa. Ze is vooral bekend vanwege haar impressionistische schilderijen. Haar oeuvre omvat echter meer, zowel qua stijl als techniek. Een heel mooi voorbeeld daarvan vind ik het bovenstaande werk (The map, 1890, droge naald op vergépapier [staat 3 van 3], 15,6 x 23,2 cm, oplage: vermoedelijk 25). Op de eerste afbeelding kun je goed zien hoe ze met een paar rake lijnen de contouren heeft neergezet, waarbinnen ze met veel fijnere lijnen verschillende tonen creëert. Als je swipet zie je beter hoe evenwichtig de compositie is. Cassatt suggereert meer dan ze daadwerkelijk afbeeldt. Toch is het een heel geloofwaardig beeld van twee meisjes die kijken naar een kaart die op tafel ligt. Die is niet afgebeeld, maar toch zie je ‘m voor je. Meesterlijk!

Kunstenaar op Wikipedia: Mary Cassatt
Bron afbeelding: Wikimedia Commons
Museum: National Gallery of Art

NAAR BOVEN

Siemen Dijkstra

1968

Swipe de afbeelding om de hele prent te bekijken

Bij een kunstenaar met een oeuvre als dat van Siemen Dijkstra had ik natuurlijk heel veel kunnen kiezen als exemplarische prent voor op deze pagina. De heerlijke weidsheid van het landschap is een van de redenen dat ik voor bovenstaand werk (De Fochtel no. 2 Boven de rand van het bos, 2018, houtsnede, 40 x 45 cm, oplage: 40) heb gekozen. Ook het kleurcontrast spreekt mij erg aan: de warme kleuren waar de sneeuw al gesmolten is en die hele koude blauwgrijze kleur van de sneeuw in de schaduw, die aan de horizon heel subtiel nog even terugkomt in het atmosferische perspectief. En dan die ene tak, een kras bijna, net uit het midden op de voorgrond, die het volle licht van de laagstaande winterzon pakt. Daar kan ik echt enorm van genieten.

Website kunstenaar: ateliersiemen-elysia.nl
Bron afbeelding: Galerie Bonnard

NAAR BOVEN

Gustave Doré / Héliodore Pisan

6 januari 1832 - 23 januari 1883 / 3 juli 1822 - 18 juli 1890

Swipe de afbeelding om de hele prent te bekijken

Mijn eerste kennismaking met grafiek was, denk ik, toen ik als jongetje bij opa en oma De Bijbel in 230 gravures van Gustave Doré door mocht bladeren. Het illustreren van de Bijbel lijkt een mooie klus als je uitgaat van de bekende passages, maar daartussen staat er genoeg dat moeilijker te verbeelden is. Ik begrijp daarom wel dat Doré bij Jesaja 27 koos voor dat ene raadselachtige vers over (de) Leviatan. Wat mij betreft levert dat gelijk de mooiste en spannendste plaat uit de Dorébijbel op. Overigens maakte Doré alleen de ontwerpen voor al die prachtige platen; het daadwerkelijke graveren liet hij aan anderen over. Dat levert opvallende kwaliteitsverschillen op. Héliodore Pisan maakte naar mijn mening de mooiste gravures van Dorés tekeningen, waaronder het bovenstaande werk (Vernietiging van de Leviatan (profetie van Jesaja), 1865, gravure).

Kunstenaars op Wikipedia: Gustave Doré (EN), Héliodore Pisan (FR)
Bron afbeelding: Wikimedia Commons
Project Gutenberg: Gustave Doré

NAAR BOVEN

M.C. Escher

17 juni 1898 - 27 maart 1972

Swipe de afbeelding om de hele prent te bekijken

Beeldende kunst en wiskunde worden soms als tegenpolen voorgesteld, net als abstract denken en fantasie, maar je hoeft geen Leonardo da Vinci te zijn om te zien dat dat niet per se waar is. Zie ook het bovenstaande werk van M.C. Escher (Trappenhuis, 1951, litho, 47 x 24 cm), dat de relativiteit laat zien van wat we waarnemen. Escher schreef erover¹: “Toch wist men in de Renaissance al dat niet alleen de horizontale evenwijdige lijnen van een bouwwerk elkaar snijden in een punt op de horizon (het befaamde verdwijnpunt), maar dat ook de vertikale lijnen in één punt samenkomen, neerwaarts in het nadir en opwaarts in het zenith.” Tegelijkertijd zit er veel fantasie in, niet in de laatste plaats door het fantasiewezen dat Escher met gevoel voor taal en humor een wentelteefje noemde. Voor wie dat niet genoeg fantasie is: bekijk deze scène uit de film Labyrinth eens…

Kunstenaar op Wikipedia: Maurits Cornelis Escher
Bron afbeelding: liveauctioneers.com
Museum: Escher in Het Paleis

NAAR BOVEN

¹Escher, M.C. (1959). M.C. Escher; Grafiek en tekeningen, ingeleid en toegelicht door de graficus (16e druk, mei 1979, p. 20). Zwolle: Koninklijke Uitgeverij J.J. Tijl NV.

Irving Herrera

n.b.

Swipe de afbeelding om de hele prent te bekijken

Irving Herrera is een kunstenaar uit Oaxaca, Mexico. Hij werkt in verschillende technieken, waaronder die van de houtsnede, op formaten van redelijk handzaam tot enorm. Het hierboven afgebeelde werk (Danae, 2020, houtsnede) valt met een afmeting van 150 x 80 cm in die laatste categorie. We zien een vrouw, een sierlijk bloempatroon en veel motieven, gedrukt in zwarte inkt, met daarachter geel als steunkleur. Dat geldt voor een aanzienlijk deel van het werk dat ik op Herrera’s website en Instagrampagina heb gezien. In mijn beleving komt de Mexicaanse cultuur in de meeste andere werken meer naar voren dan in dit werk. Dat zou er mee te maken kunnen hebben dat Danae, zoals deze houtsnede heet, een figuur uit de Griekse mythologie is. Hoe het ook zij: ik vind het vooral een prachtig beeld en ik heb ook een enorme bewondering voor de technische vaardigheid die hiervoor nodig is, zeker op dit formaat.

Instagram kunstenaar: @irving_herrera_oaxaca
Bron afbeelding: irvingherrera.com

NAAR BOVEN

Utagawa Hiroshige

1797 - 12 oktober 1858

Swipe de afbeelding om de hele prent te bekijken

Het werk van Utagawa Hiroshige, of Ando Hiroshige, is realistischer en iets minder gestileerd dan dat van zijn oudere landgenoot Hokusai. Hiroshige had echter minstens zoveel invloed op de Japanse kunst, die door Europese kunstenaars bestudeerd werd. Dat laatste kun je heel letterlijk nemen, zoals blijkt uit de kopie die Vincent van Gogh maakte van bovenstaande afbeelding (De pruimenboomgaard te Kameido, 1857, kleurenhoutsnede; lijnblok in zwart met kleurblokken, 36,4 × 24,4 cm; swipe naar afbeelding 3 voor de Van Gogh). Op dit werk van Hiroshige zie je een heel prominent repoussoir: de voorste boom blokkeert een deel van de achtergrond en lijkt er daardoor echt voor te staan (wat natuurlijk niet zo is, want een prent is een platte afbeelding). Een repoussoir op zich was niet nieuw – Vermeer maakte daar bijvoorbeeld ook al gebruik van – maar iets zó opvallend op de voorgrond plaatsen was dat wel.

Kunstenaar op Wikipedia: Ando Hiroshige
Bron afbeelding Hiroshige: rijksmuseum.nl
Bron afbeelding Van Gogh: vangoghmuseum.nl
Musea: Hiroshige Museum of Art, Tendo, Hiroshige Museum of Art, Ena

NAAR BOVEN

Katsushika Hokusai

31 oktober 1760 - 10 mei 1849

Swipe de afbeelding om de hele prent te bekijken

In een rubriek die ‘Het prentenkabinet’ heet, kun je natuurlijk niet om de 19e-eeuwse Japanse houtsneden, de ukiyo-e, heen. Een van de grootste meesters van die kunstvorm was Katsushika Hokusai. Zijn werk is erg gestileerd, waardoor het iets stripachtigs en vertrouwds heeft. Destijds was deze stijl voor Europeanen echter heel vernieuwend, net als de de techniek van de kleurendruk. Een van Hokusais meest bekende beelden komt uit de serie Zesendertig gezichten op de berg Fuji. De grote golf op Onder de golf voor de kust van Kanagawa (1829-1833, kleurenhoutsnede; lijnblok in zwart met kleurblokken, 25,4 × 37,5 cm) is zo iconisch dat het als enige kunstwerk ter wereld ook een emoji is*: 🌊. Die emoji komen overigens ook uit Japan. Net zoals de ukiyo-e in de 19e eeuw hebben ze hun weg naar ‘het Westen’ gevonden en andere beeldculturen beïnvloed.

*Op Apple-apparaten en in sommige apps ook bij andere besturingssystemen.

Kunstenaar op Wikipedia: Katsushika Hokusai
Bron afbeelding: rijksmuseum.nl
Museum: Hokusai Museum, Tokio

NAAR BOVEN

Reinder Homan

12 december 1950

Swipe de afbeelding om de hele prent te bekijken

Een groot deel van het werk van Reinder Homan heb ik in zijn atelier mogen bekijken, waar mijn vrouw en ik door hem heel hartelijk werden onthaald. In het bovenstaande werk (De Brug Zwolle, 1993, lijnets, 25,5 x 30 cm, oplage: 60) is zijn handschrift heel duidelijk te zien, met heel veel oog voor detail en de contrasterende afwisseling tussen lichtere en donkere lijnen die een ongekende beheersing van de etstechniek verraad. Wat ik aan deze ets extra leuk vind, is dat in de verte de oude IJsselbrug tussen Zwolle en Hattem te zien is, waarover ik in de jaren negentig zes jaar lang twee keer per werkdag naar de middelbare school en weer terug naar huis fietste – of liep, als ik een lekke band had of er sterke tegenwind was…

Website kunstenaar: reinderhoman.com
Kunstenaar op Wikipedia: Reinder Homan
Bron afbeelding: reinderhoman.com

NAAR BOVEN

Hasui Kawase

18 mei 1883 - 7 november 1957

Swipe de afbeelding om de hele prent te bekijken

Hasui Kawase - vaak Kawase Hasui genoemd, omdat het in Japan gebruikelijk is eerst de familienaam te noemen - werd in 1883 geboren als Bunjiro Kawase. Hij wordt gezien als degene die de ukiyo-e nieuw leven inblies en wordt dan ook vaak in één adem genoemd met zijn beroemde voorgangers Hokusai en Hiroshige. Wat mij in veel van zijn werk en in het bijzonder in het hierboven afgebeelde Suhara, Kiso (1925, kleurenhoutsnede, 20,7 × 28,5 cm [blok]) uit de serie 'Selectie van scènes uit Japan' aanspreekt, is dat ik er het gevoel van krijg zelf in de afgbeelde scène aanwezig te zijn. In de beschrijvingen die ik op internet heb gevonden staat er niets over, maar het lijkt er sterk op dat Kawase met iets als houtskool regen over het landschap gearceerd heeft, in de richting van de paraplu van het figuurtje linksonder. Als dat inderdaad zo is, is elke druk dus nog unieker dan een houtsnededruk sowieso al is. Ik zou zijn werk graag eens in het echt willen zien.

Kunstenaar op Wikipedia: Kawase Hasui
Bron afbeelding: Wikimedia Commons
Musea: Edo-Tokyo Museum, Museum of Fine Arts (MFA), Boston, Los Angeles County Museum of Art (LACMA), Los Angeles

NAAR BOVEN

Käthe Kollwitz

8 juli 1867 - 22 april 1945

Swipe de afbeelding om de hele prent te bekijken

Käthe Kollwitz maakte vaak behoorlijk donker werk. Daarmee doel ik niet op de zwarte inkt, maar op de thema's in haar werk: sociaal onrecht, oorlog, dood en verlies. Ze wist die thema's zo overtuigend in beeld te brengen, dat mijn waardering voor haar werk afhankelijk van mijn stemming wat wisselt. Soms komt het gewoon wat te veel binnen, denk ik, wat natuurlijk alleen maar onderstreept hoe sterk haar werk is. Kollwitz bereikt dat vooral door haar hele herkenbare stijl, die ik moeilijk kan omschrijven, maar die perfect past bij de ruige kanten van het bestaan. Het bovenstaande werk (Nood, blad 1 uit de cyclus ‘Een weversopstand’, 1893-1897, krijt- en penlithografie) laat de grote nood van hongerlijdende weversgezinnen zien. Een schrijnend beeld, dat meer zegt dan in woorden is uit te drukken.

Kunstenaar op Wikipedia: Käthe Kollwitz
Bron afbeelding: Käthe Kollwitz Museum Köln
Musea: Käthe Kollwitz Museum Köln, Käthe-Kollwitz-Museum Berlin

NAAR BOVEN

Katja Lang

1968

Swipe de afbeelding om de hele prent te bekijken

Een eenzame figuur - niet meer dan een silhouet - in een immens landschap; dat is wat ik voor me zie als ik de naam Katja Lang lees. Ik volg haar nu een tijdje op Instagram en ben haar werk erg gaan waarderen. De landschappen zijn prachtig, in al hun relatieve eenvoud. Je ziet de krassen van de naald, die passen bij het ongepolijste van de wilde natuur. De figuur geeft het landschap schaal en toont zo de weidsheid ervan. Het laat zien hoe indrukwekkend mooi de natuurlijke wereld om ons heen is en hoe de mens daarin op een positieve manier nietig is. Ik hou heel erg van uitgestrekte open gebieden waar je tot aan de horizon kunt kijken en in het werk van Katja Lang voel ik als het ware de wind in mijn gezicht. In aanvulling op haar beeld verwijst Lang vaak naar een citaat uit de literatuur. Bij Straße nach E. (2022, droge naald, 67 x 50 cm) is dat een haiku van Getto, vertaald 'De droom van de lente / Is slechts een vluchtig lied / Uit mijn hart'.

Website kunstenaar: katja-lang.com
Instagram kunstenaar: @_katja_lang_
Bron afbeelding: katja-lang.com

NAAR BOVEN

Jan Mankes

15 augustus 1889 - 23 april 1920

Swipe de afbeelding om de hele prent te bekijken

Sinds Jan Mankes in 1923 "Hollands meest verstilde schilder" werd genoemd, wordt zijn werk bijna overal alleen maar 'verstild' genoemd. Daarmee doe je het werk en de maker in mijn ogen tekort. In een vrij korte periode – hij overleed al op 31-jarige leeftijd – creëerde Mankes een oeuvre waarin elk werk onmiskenbaar zijn handschrift draagt. In zijn schilderijen zie je dat in zijn verfbehandeling en kleurgebruik. In al zijn werk - schilderijen, prenten en tekeningen - in de lijnvoering. Sommige van zijn werken, zoals dat hierboven (Schreeuwende kraai, 1918, houtsnede [2e staat], 18,3 x 23,8 cm), zijn heel krachtig. In de eerste staat is de bodem nog krasserig en grijs, maar in deze tweede staat heeft Mankes ook daar met een sterk aangezet streepjespatroon gewerkt. Dat maakt het geheel kloppend en zorgt voor een sterker contrast. Uit dit werk spreekt geen verstildheid, maar ontzag.

Kunstenaar op Wikipedia: Jan Mankes
Bron afbeelding: Rijksmuseum
Musea: Museum MORE, Museum Arnhem

NAAR BOVEN

Edvard Munch

12 december 1863 - 23 januari 1944

Swipe de afbeelding om de hele prent te bekijken

Edvard Munch is bij het grote publiek waarschijnlijk minder bekend van naam dan vanwege zijn meesterwerk De schreeuw, misschien wel de meest expressieve uitdrukking van angst en wanhoop in de schilderkunst. Dat Munch ook andere emoties heel treffend weer kan geven en dat hij ook andere technieken dan schilderen beheerst, blijkt ontegenzeggelijk uit het bovenstaande werk (Trøst (Troost), 1894, droge naald en ets in zwart op crème velijnpapier [staat 5 van 6], 20,6 × 31,1 cm). Hoe langer ik ernaar kijk, hoe indrukwekkender ik het vind: de lichaamshouding van de figuren, de richting van het licht, de compositie: het draagt allemaal bij aan de intensiteit van het beeld. Het verdriet van de linkerfiguur raakt je tot in je ziel. Het eerste waar je oog naartoe gaat is echter de sterk contrasterende troostende arm van de rechterfiguur. De wereld zou minder geschreeuw en meer troost moeten hebben.

Kunstenaar op Wikipedia: Edvard Munch
Bron afbeelding: Wikimedia Commons
Musea: Munchmuseet, Art Institute Chicago

NAAR BOVEN

Camille Pozzo di Borgo

1992

Swipe de afbeelding om de hele prent te bekijken

Camille Pozzo di Borgo is een Corsicaanse kunstenaar die woont en werkt in Parijs. Ze heeft zich gespecialiseerd in het afbeelden van dieren, met verschillende druktechnieken. Vaak drukt ze meerdere dierfiguren over of door elkaar af, wat hele dynamische beelden oplevert. Dat effect werkt wat mij betreft het sterkst in de afdrukken met kleuren die vee van elkaar verschillen, zoals op de bovenstaande versie van Babouins (januari - februari 2019, ets: droge naald op plexiglas gedrukt op papier in drie gangen, 140 x 120 cm). Door de bavianen in verschillende kleuren af te drukken lijk je midden in de actie van een gevecht terechtgekomen te zijn. Als je door haar Instagrampagina scrolt of swipet, zie je dat ze meer doet dan de dieren alleen afbeelden; elke print komt over als een onderzoek naar het gedrag, de mimiek en houdingen. Prentkunst is iets prachtigs, zeker in zulke vaardige handen.

Website kunstenaar: camille-pozzodiborgo.com
Instagram kunstenaar: @camillepozzodiborgo
Bron afbeelding: cargocollective.com

NAAR BOVEN

Rembrandt van Rijn

15 juli 1606 - 4 oktober 1669

Swipe de afbeelding om de hele prent te bekijken

Rembrandt van Rijn heeft – naast een indrukwekkend oeuvre aan schilderijen en tekeningen – ongekend veel etsen gemaakt, was daarin waarschijnlijk autodidact en bleef zich daarin continu op een vooruitstrevende manier vernieuwen. Het detail hierboven komt uit de vierde staat van Christus aan het volk getoond: liggende plaat (1655, droge naald [staat 4 van 4], 38,3 x 45,5 cm), die je op de tweede afbeelding helemaal kunt zien. Vergelijk je deze met de eerste staat (3e afbeelding), dan lijkt het bijna of Rembrandt opnieuw is begonnen op een andere plaat, maar aan het raam rechtsboven kun je duidelijk zien dat het wel degelijk dezelfde plaat is. Rembrandt gebruikte de onvermijdelijke slijtage van de plaat door het afdrukken als een kans om zijn – voor deze scène toch al bijzondere – compositie te verbeteren. Dat is omdenken als een ware meester.

Kunstenaar op Wikipedia: Rembrandt van Rijn
Bron afbeeldingen: Rijksstudio (afb. 1 en 2) en Rijksstudio (afb. 3)
Museum: Rijksmuseum

NAAR BOVEN

Anders Zorn

18 februari 1860 - 22 augustus 1920

Swipe de afbeelding om de hele prent te bekijken

Anders Zorn is bekend geworden als schilder, maar al voor hij overstapte van aquarel naar olieverf maakte hij zijn eerste ets. Er zouden er gelukkig nog vele volgen. Waar hij in zijn (latere) schilderijen al een hele losse toets gebruikte, werkte hij in veel van zijn etsen zo mogelijk nog losser. Neem het werk hierboven (Grunt, 1913, ets [staat IV van IV], 29,8 x 19,7 cm). Als je een detail van dichtbij bekijkt, is bijna niet te onderscheiden wat al die losse lijntjes voorstellen. Maar als je van een afstandje op het werk afkomt, zoals ik deed in het Kunstmuseum Den Haag, denk je eerst dat er een zwart-witfoto hangt. Zorn beheerste de kunst om precies genoeg weer te geven om een overtuigende suggestie te wekken. De geest van de beschouwer vult het beeld verder aan.

Kunstenaar op Wikipedia: Anders Zorn
Bron afbeelding: Bukowskis
Museum: Zornmuseet

NAAR BOVEN